Türkiyede ilaç ve madde bağımlılığı her geçen gün hızla artmakta. Başta ABD olmak üzere tüm gelişmiş ülkelerde bu konuda ciddi önlemler alınmakta ve özellikle reçeteli ilaç iptilasının önlenmesine çalışılmaktadır. Bu konuda Türkiyede yapılanlar ise çok yetersizdir. Bu konuda TİTCK tarafından yapılan tek olumlu uygulama pregabalinin (LYRICA ve benzerleri) yeşil reçeteye alınmasıdır. Buna mukabil sözde izlenmeye tabi normal reçete ile verilen uyuşturucular gittikçe artan miktarlarda hapishaneler dahil satılmaktadır. İsteyen kişi ayni gün 1-2 doktora bu ilaçları yazdırabilmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığının 2018 ve 2019 ‘’Türkiye Uyuşturucu Raporuna’’ göre toplumun %5.8’i hayatında en az bir kere psikotrop (yatıştırıcı, sakinleştirici, uyku verici vs) ilaç kullanmış. Buna mukabil 15-24 yaş grubunun %35.5 hayatının bir döneminde madde (uyuşturucu) kullanmıştır. Uyuşturucu kullanımı 2017 yılında bir önceki yıla göre %45.87 artmıştır. Ülkemizde doktor kontrolunda kullanılması gereken uyuşturucu ve psikotrop ilaçlar amaç dışı kullanılarak suiistimal edilmekte ve suiistimal hızla yaygınlaşmaktadır 2016 Yılında 292.565 tablet yeşil ve kırmızı reçeteye tabi ilaç yakalanırken bu rakam 2017 de 539.602 tablete çıkmıştır. Buna yüksek kodeinli ilaçlar dahil değildir.
Dünya marsa giderken biz tersine gidiyoruz!.. ABD de OXYCODONE (KODEİN DERİVESİ) olayı kıyametler kopartırken Türkiyede kanser ağrıları için müsaade edilenyüksek doz kodeinli ilaçlar TİTCK onayı ile baş ağrısı, diş ağrısı romatizmal hastalıklar gibi tüm ağrılı durumlarda sözde izlemeye tabi denilerek bol bol reçete edilmektedir. İşin daha vahimi, NSAID kodein kombinasyonları ruhsat alırken hiçbir farmakolojik, klinik farmakolojik ve klinik araştırma yapılmadan ruhsat verilmesidir.
‘’Centers for Disease Control and Prevention’’ verilerine göre ABD de 1999-2017 yılları arasında 400.000 kişi reçeteli opioid aşırı dozundan ölmüştür. Halen ABD de 11.4 milyon kişinin reçeteli ağrı kesici bağımlısı olduğunu tahmin edilmektedir. Bu artışın en büyük sebebi ise ilaç firmalarıdır. Bu firmalar uyuşturucu pazarında mafya ile yarışmakta ve binlerce kişinin ölümüne sebep olmaktadırlar. Geçen ay ABD Oklahoma eyaleti hakimi Thad Balkman Johnson ve Johnson firmasını agressif olarak uyuşturucu ilacı pazarlayarak eyalette afyon (opioid) epidemisi yarattığı gerekçesi ile 572 milyon dolar ödemeye mahkum etti (mahkeme tutanakları ekte takdim edilmiştir, umarız yetkililer bunu okuma zahmetine katlanırlar). Johnson and Johnson, Duragesic (transdermal fentanil), Ultram ve Ultram Extended Release, tramadol; tramadol ve acetaminophen, Nucynta ve Nucynta ER, Tylenol + Codeine tablet (PARASETAMOL VE KODEİN), PARASETAMOL+ oxycodone. GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ ABD DE MİLYONLARDA DOLAR CEZA ALAN PARASETAMOL VE KODEİN KOMBİNASYONU TÜRKİYEDE RAHATÇA KULLANILABİLMEKTE. DÜNYADA HİÇBİR ÜLKEDE OLMAYAN NAPROKSEN KODEİN KOMBİNASYONU İSE MİLYONLARCA KUTU SATABİLMEKTE!!!
Oklahoma davasını kaybeden Johnson ve Johnson ABD de binlerce benzer davanın açılmasına yol açmıştır. Oklahoma eyalet yetkilileri 572 milyon dolarlık ceza ile yetinmeyerek ilaç firmasının topluma verdiği zarar için 17.2 milyar dolar istemektedir. Halen firma hakkında 2000 den fazla dava görülme aşamasında. Arkansan baş savcısı Leslie Rutledge Johnson, ENDO ve TEVA hakkında iptila yapıcı etkileri maskeleyerek (TÜRKİYEDE OLDUĞU GİBİ) hastaları ve doktorları yeteri kadar aydınlatmadan kodein dahil uyuşturucu ilaçları pazarlamaktan dava açtı.
Binlerce kişi reçeteli ilaçlar sayesinde uyuşturucu iptilasına yakalanırken binlercesi de ölmekte. Sebep, defalaca söylediğimiz gibi ilaç firmalarının yan etkileri saklayarak vahşi pazarlama teknikleri ile hastaları ve doktorları kandırmaları… Kandırma olayı ilaç firmaları için yeni bir olay değil. Senelerce birçok ilacın yan etkilerini saklayarak, etkilerini abartarak halkı kandırmışlar ve kandırmaya devam etmekteler. Uyuşturucu konusundaki ilk olay OXYCODONE olayı ile başlamıştır. Oksikodon Türkiyede milyonlarca kutu satan kodeinin yarı sentetik türevidir. PURDUE PHARMA 1972 den beri hidromorfon, oksikodon, fentanil, kodein ve hidrokodein gibi iptila yapıcı özellikle kanser ağrılarında kullanılması bu ağrı kesicileri üreten bir firma olup Amerikanın multimilyarder Sackler ailesine aittir. Bazıları çok yüksek derecede iptila yapıcı bu ilaçlara bağlı ölümler her sene hızla artmaya başladı. Müptelalar değişik doktorlara giderek (doctor shopping) reçete yazdırmakta ve bunları kullanmakta ve bazen de satmaktalar. 1995 de OxyContin kronik (süreğen) ağrı tedavisi için lanse edildi ve 2000 yılında oxyContin iptilası tüm ülkeye yayılmıştır. New England Journal of Medicine de 2012 de yayınlanan makalede heroin iptilasından kurtulmak isteyenlerin %76 sının OxyContin kullandıkları ortaya çıktı (Cicero TJ, Ellis MS, Surratt HL. Effect of abuse-deterrent formulation of OxyContin, N Engl J Med. 2012 Jul 12;367(2):187-9). OxyContin ABD de bir numaralı uyuşturucu ağrı kesici oldu ve 2007 de 1-2 milyar kazandırıken 2016 da bu rakam 16 milyar dolara, 2017 de 35 milyar dolara çıktı (Mafya bu kadar kar elde edemiyor!!!). Sacler ailesinin zenginliği de gittikçe artarak net 13 milyar dolara ulaştı. Mayıs 2007 de Purdue OxyContini halkı kandırarak, iptila yapıcı etkisini maskeleyerek sattığı için mahkeme ile anlaşarak 600 milyon dolar ödemeyi kabul etti. Buna rağmen firmanın başkanı (Michael Friedman), avukatı (H.R. Udell) ve medikal direktörü P.D. Goldenheim) suçlu bulunarak 34.5 milyon dolar para cezası 400 saat ilaç iptilası tedavi merkezlerinde çalışma cezasına çarptırıldılar. Ekim 2007 de Kentucky de açılan dava 2015 de sonlandı ve firma 24 milyon para cezası aldı. Mayıs 2018 de ABD de 6 eyalet (Florida, Neveda, North Carolina, North Dakota, Tennessee ve Texas) daha önce dava açan 16 eyalete ilave olarak Purdue Pharma hakkında dava açtı. Ocak 2019 da 36 eyalette dava açıldı. Massachusetts baş savcısı Sackler ailesinin 8 üyesini uyuşturucuların hileli olarak satışından kişisel sorumlu buldu. Mart 2019 da Purdue Pharma dava açılmaması için Oklahoma da 270 milyon dolar vererek anlaşmaya gitti. AĞUSTOS 2019 DA PURDUE PHARMA VE SACKLER AİLESİ AÇILAN DAVALARDA 10-12 MİLYAR DOLAR VEREREK ANLAŞMAYA VARMAYA KARAR VERDİ. Sackler ailesi ahlaksızlarını ört-bas etmek için çeşitli sivil toplum örgütlerine müzelere ciddi miktarda para yardımı yapmaktaydı. Geçen sen 3 milyon dolar hibe ettiği Metropolitan müzesi böyle bir aileden hibe kabul etmeyeceğini açıkladı.
İnsan hayatına kıymet veren ülkelerde bunlar olurken Türkiyede etkisi, emilip emilmediği, kana nekadar geçtiği bile bilinmeyen kodeinli uyuşturucular rahatlıkla satılmaktadır ve yetkililer tüm ikazlara rağmen meseleri ört-bas etme gayretindedir. Bu ilaçlara bağlı bağımlı olanların sorumlusu ilaç firmaları olduğu kadar buna müsaade eden Sağlık Bakanlığıdır. Acile kodeinli ilaçların da eskiden olduğu gibi yeşil reçeteye alınmaları, klinik çalışması, biyoyararlanımları bilinmeyenlerin ruhsatlarının iptali gerekmektedir.
Kodein ve kodein içeren tıbbi müstahzarlar hakkında uzman görüşü
Faruk Aşıcıoğlu1, Mustafa Özcan2, Sefa Saygılı3, Mustafa Iraz4, Mustafa Okudan1, Latif İlhan1
1Adli Tıp Kurumu, 5.ihtisas Kurulu,İstanbul, . 2013; 27(3): 189-198 | DOI: 10.5505/adlitip.2013.97830
2İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, İstanbul
3Kırklareli Üniversitesi Sağlık Yüksek Okulu
4Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı, İstanbul
Kodein (3 metil morfin) bir opiat olup analjezik, antitüssiv, antidiareik ve diğer bazı tıbbi amaçlar için kullanılabilmektedir. Afyonda bulunan alkoloidler içerisinde morfinden sonraki en baskın opioiddir ve % 3 oranında bulunur. Ülkemizde analjezik olarak paracetamol (Aferin kapsül, Geralgine K tablet), asetilsalisilik asit (Dolviran tablet) ve nonsteroidantienflamatuarlarla (Nurofenplus) birlikte kombine olarak kullanılmaktadır.
Birleşmiş Milletler TEK Sözleşmesi’nin eki listelerden II nolu listede (UN 61 Single Convention – Schedule II ) yer almaktadır. Bu nedenle tıbbi kullanımı hariç, sözleşmeye taraf her ülkede üretimi, ithali, ihracı, bulundurulması ve kullanımı yasaklanmıştır. İllegal olarak tablet veya toz formunda tek başına veya diğer uyuşturucu ve uyarıcı maddelerle birlikte bulunabilmektedir. Tıbbi amaçlar için üretilen kodeinin de suiistimal edilebildiği bilinmektedir. Bunların başında kodeinli öksürük şurubu, enerji içeceği ve şeker ile hazırlanan ve özellikle hip hop camiası arasında yaygın olan “Purple Drunk” adlı içecek gelmektedir.
Kodein kullanımına bağlı ölüm vakalarını içeren 107 olguluk bir çalışmada, vakaların 101 adedinin toksikolojik analizinde kodeine % 62 oranında asetaminophen, % 20 oranında salisilatın eşlik etmekte olması kodein içeren ilaçların suiistimalini ortaya koymaktadır. Tıbbi müstahzarların içerisinde yer alan kodeinin kötüye kullanımında, preparatların içerisindeki kodein miktarının az olması nedeni ile ilaç fazla miktarda içilmektedir. Bu durum bireyi söz konusu müstahzarın içerisinde bulunan parasetamol, asetil salisilik asit gibi diğer ilaç etken maddelerinin toksik etkisi ile karşı karşıya bırakmakta ve gastrointestinal kanama, renaltubülerasidoz ve sensorinöral işitme kaybına neden olmaktadır.
Oksikodon vs. kodein
- Oksikodon ( OxyContin , Roxicodone , Oxecta , Oxaydo, Xtampza ER ve oxybond) ve kodein her ikisi, narkotik olan (İPTİLA YAPICI) ağrı kesiciler. Her ikisi de morfin ve hidrokodona benzer öksürük önleyiciler olarak kullanılır .
- Oksikodon ve kodein ayrıca sedasyon ve uyuşukluğa neden olur ve nefes almayı azaltır, göz bebeklerini küçültür.
- Hem oksikodon hem de kodein genellikle parasetamol ( Tylenol ) veya aspirin gibi diğer narkotik olmayan ağrı kesiciler ile birlikte formlarda bulunur .
- Oksikodon ve kodeinin benzer yan etkileri; baş dönmesi , baş dönmesi , sedasyon, bulantı , kusma , kabızlık , ağız kuruluğu , kaşıntı ve döküntüdür .
- Oksikodon ve kodein gibi opioidlerin alkol veya diğer merkezi sinir sistemi depresanları ile birleştirilmesi ciddi sedasyon, solunum depresyonu, koma ve ölüme neden olabilir.
- Hem oksikodon hem de kodein suistimal ve bağımlılık potansiyeli vardır . Her iki ilacın yoksunluk belirtileri arasında huzursuzluk, sulu gözler , burun akıntısı , esneme, terleme , titreme , kas ağrısı ve göz bebeklerinde büyüme..
BU KONUDAKİ DAHA ÖNCEKİ YAZILARIMIZ VE UYARILARIMIZ
NAPROKSEN OPİOİD KOMBİNASYONUNUN TEK BAŞINA NAPROKSENDEN FARKI YOK (http://www.klinikfarmakoloji.com/haber/naproksen-opioid-kombinasyonunun-tek-basina-naproksenden-farki-yok))
UYUŞTURUCU MAFYASININ YERİNİ İLAÇ FİRMALARI MI ALIYOR? (http://www.klinikfarmakoloji.com/haber/uyusturucu-mafyasinin-yerini-ilac-firmalari-mi-aliyor)
İLAÇ SANAYİİ, CEMAATLER, UYUŞTURUCU SORUNU VE BÜROKRATLAR…. UYUŞTURUCU KARTELLERİ VE İLAÇ KARTELLERİ: I (http://www.klinikfarmakoloji.com/aci-ilac/ilac-sanayii-cemaatler-uyusturucu-sorunu-ve-burokratlar-uyusturucu-kartelleri-ve-ilac)
İLAÇ SANAYİİ, CEMAATLER, UYUŞTURUCU SORUNU VE BÜROKRATLAR…. UYUŞTURUCU KARTELLERİ VE İLAÇ KARTELLERİ: II (http://www.klinikfarmakoloji.com/aci-ilac/ilac-sanayii-cemaatler-uyusturucu-sorunu-ve-burokratlar-uyusturucu-kartelleri-ve-ilac-0)
-
TÜRKİYEDEKİ KODEİNLİ İLAÇLAR