Dr. Nancy Oliveri, Kanada’da Toronto Üniversitesi’nde “Çocuk Hastanesi”nde çalışıyordu. Günün birinde Apotex isimli bir Kanada ilaç firmasının bir ilacının araştırmasına katıldı ve o da diğer araştırıcılar gibi firmayla gizlilik sözlemesi imzaladı. Buna göre Dr. Oliveri ne olursa olsun firmanın izni olmadan ilaçla ilgili hiç bir bilgi veremeyecekti. İmzalanan sözleşme araştırmaya finansal kaynak sağlayan ilaç firmasının haklarını koruyordu ama halkın ve hastaların haklarını koruyormuydu?.
Dr. Nancy Olivieri kalıtımsal kan hastalıkları uzmanıydı ve pilot çalışmalarda başarılı gibi görülen deneysel “demir-çelatörü” DEFERİPRON ile transfüzyon bağımlı talasemili çocuklar üzerinde bu alanda standart ilaç DEFEROKSAMİN ile karşılaştırmalı bir çalışma başlattı ve çalışmanın sponsorluğunu da Apotex firması üstlendi.
Bir süre sonra Dr. Olivieri hastalarda beklenmeyen bir risk geliştiğini ve ilacın zaman içinde etkinliğini yitirdiğini fark etti. Bu riski hastalara bildirmek isdeğinde kıyametler koptu. Apotex hem riski ve hem de bunun hastalara söylenmesini ret etti (aynen Vioxxx hikayesinde olduğu gibi).
Buna karşın Üniversite etik komitesi Dr. Olivieri’yi haklı bularak, hastaların uyarılması gerektiğine karar verdi. Bunun üzerine Apotex derhal araştırmaları durdurarak Dr. Olivieri’yi ilacın riskleri için ne hastaları ve nede başkalarını uyaramayacağını, bunu yaptığı takdirde dava edileceğini söyleyerek Olivieri’yi tehdide başladı.
Toronto Üniversitesi, 1990’ların başından beri Apotex firması ile multimilyon dolarlık bir proje için flört etmekteydi.1998’de Apotex, Toronto Üniversitesi’ne yeni bir “biyomedikal araştırma merkezi” kurulması için 98 milyon dolar hibe de bulunacakken Olivieri olayı başladı ve proje askıya alındı.
Bu arada akıllara durgunluk veren bir olay yaşandı. Projede yardımcı araştırmacı olarak çalışan bir doktor (Dr. Koren) Apotex ile anlaşarak, Dr. Olivieri’den habersiz olarak ilacın etkili ve emniyetli olduğunu yayınladı.
1997 yılı başlarında Dr. Olivieri yeni ve daha ciddi bir yan etki gözlemledi. Yeni ilaç çocuklarda karaciğer fibrozisine sebep oluyordu. Apotex’in bütün tehditlerine rağmen Dr. Olivieri derhal hastalarını ve sağlık otoritelerini bu konuda uyardı.Bütün bunlar olurken üniversite yönetimi ve çocuk bölümü Dr. Olivieri’ye hemen hiç destek vermedi. Buna karşın birçok meslekdaşı, CMPA (Canadian Medical Protective Association) gerekli desteği sağladılar ve 1998 yılı yazında konu kamuoyuna mal oldu.
Apotex hiçbir zaman Dr.Olivieri’yi dava edemedi, fakat devamlı tehdit etti ve tehditlerinde Üniversite idaresinden büyük destek aldı!!!
Deferipron, deferoksamin’in (DESFERAL, Novartis) yeri almak için geliştirildi. Sonuçta ABD ve Kanada’da ruhsat alamadı. Nerede mi ruhsat aldı? Tabii ki Türkiye’de. 26. 1. 2004 de ruhsat aldı ve kutusu 230.030.000 TL fiyatla ve FERRIPROX ismi ile satılıyor.
İşin daha garibi ilacın prospektüsünde;
“Ferriprox, dexferoxamin tedavisinin; kontrendike olduğu veya yetersiz kaldığı durumlarda talasemi majör hastalarında demir fazlalığının tedavisinde kullanılır...
..kullanımı talasemi hastalarının tedavisinde deneyimli bir doktor tarafından başlatılmalı ve sürdürülmelidir” diye yazmasına rağmen Bütçe Uygulama Talimatı'nda “TÜM HEKİMLERCE REÇETEYE YAZILABİLİR” deniyor.
Yorum sizlerin!
Konuyu daha fazla merak edenler için:
1.The Drug Trial :Nancy Olivieri and the Science Scandal that Rocked the Hospital for Sick Children ,Yazar: Miriam Shuchman, Basımevi: Random House Canada, 464 sayfa, Mayıs 2005, Fiyat: $34.95, ISBN: 0-679-31084-3
2.Report of Committee of Inquiry on the case Involving Dr. Nancy Olivieri, the Hospital for Sick Children, the University of Toronto and Apotex Inc.
(http://www.caut.ca/en/issues/academicfreedom/OlivieriInquiryOverview.pdf)
3.Canadian Association of University teachers:
http://www.caut.ca/en/issues/academicfreedom/olivierireport.asp
a.(Supplement to the Report to the Committee of Inquiry (Jan 2002)
b.College of Physicians and Surgeons of Ontario Vindicates Olivieri (Jan 2002)
c.Summary of the Report (Oct 2001)
d.The Olivieri Report (Oct 2001)
e.Committee of Inquiry Appointed in Olivieri case (Oct 1999)
f.CAUT brokers Settlement in Olivieri case (Feb 1999)
g.Research Ethics vs Corporate Interests: Investigators Disclosure Fuels Ethics Debate (Sept 1998)
Notlar:
1. Dr. Olivieri makalesini NEJM’de yayınladı ve bu makale Türkiye’de okunmadı! (Engl J Med. 1995;332:918-22. Iron-chelation therapy with oral deferipronein patients with thalassemia major. Olivieri NF, Brittenham GM, Matsui D, Berkovitch M, Blendis LM, Cameron RG, McClelland RA, Liu PP, Templeton DM, Koren G. Department of Pediatrics, Hospital for Sick Children, Toronto, ON, Canada.........The risk of agranulocytosis associated with deferiprone may restrict its administration to patients who are unable or unwilling to use deferoxamine)
2.
Çocuk üzerinde ilaç araştırmaları tekrar gündeme geldi. Sabah gazetesindeki yazı yine sapla samanın karışmasına yol açtı. Bir avukat hanım TV’de soruyor
“çocuklarınız üzerinde AIDS araştırması yapılmasını istermisiniz?”
diye????!!! Devenin eğrilerini bile düzeltebiliriz ama bu sorunun nesini düzeltelim?...Araştırmaya hiç gerek yok, hiç bir araştırma yapmadan
ABD
ve
Kanada
’da ruhsat alamayan ilacı
Türkiye
’de çocuklarımıza verirsiniz ve içiniz rahat eder, ölenler nasıl olsa sizin çocuklarınız değil.
e - posta :tulunay@dialup.ankara.edu.tr