KEL OLARAK YAŞAMAK MI, SAÇLI OLARAK ÖLMEK Mİ İSTERSİNİZ?
Son senelerde ilaç dünyasında en güvenilir kurum olan FDA (ABD İlaç ve Gıda Dairesi) peş peşe yeterince incelemeden verdiği ruhsatlarla halk sağlığı yönünden sakıncalı bir durum oluşturmuştur. Bazen birkaç yüz hastaya dayanan ruhsatlar ya daha sonra yasaklanmış veya zarar vermeye devam etmektedir. FDA in bu duruma düşmesi tabii ki ilaç lobisinin başarılı bir etkisidir. FDA de de bilimsellik yavaş yavaş yerini duygusallığa (!) bırakmaktadır.
Ritlecitinip (LİTFULO), adenozin trifosfat (ATP) bağlanma bölgesini bloke ederek Janus kinaz 3 (JAK3) ve hepatosellüler karsinom (TEC) kinaz ailesinde eksprese edilen tirozin kinazı geri dönüşümsüz olarak inhibe eder. Hücresel ortamlarda, ritlecitinib, JAK3'e bağımlı reseptörlerin aracılık ettiği sitokin kaynaklı STAT fosforilasyonunu inhibe eder. Ek olarak, ritlecitinib, TEC kinaz ailesi üyelerine bağlı immün reseptörlerin sinyalini inhibe eder. Spesifik JAK veya TEC ailesi enzimlerinin inhibisyonunun terapötik etkinlik ile ilgisi şu anda bilinmemektedir. JAC inhibisyonunun ne işe yaradığı henüz belli değilken FDA bu ilacın ‘’alopecia areata’’ (SAÇKIRAN) tedavisinde kullanılmasına onay vermiş ve ilaç bir anda bir çok ülkede kellik ilacı olarak 28 kapsülü 4177 dolardan (138.000 TL) satılmaya başlamıştır. Henüz ilacın etkisinin ne kadar devam edeceği kesin olarak bilinmemekle beraber bir öok çok ciddi yan etkisi ortaya çıkmıştır. FDA tarafından ciddi yan etkileri kara kutuya alınmıştır.
KARA KUTU BİLGİLERİ: UYARI: CİDDİ ENFEKSİYONLAR, MORTALITE, MALIGNANS, MAJÖR ADVERSİYOVASKÜLER ETKİNLİKLER (MACE) ve TROMBOZ: (RESMİ PROSPEKTÜS BİLGİLERİ), https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2023/215830s000lbl.pdf
• Tüberküloz (TB) dahil olmak üzere hastaneye yatış veya ölüme yol açabilecek ciddi bakteriyel, mantar, viral ve fırsatçı enfeksiyon riskinin artması. Ciddi enfeksiyon meydana gelirse, enfeksiyon kontrol altına alınana kadar tedaviyi durdurun. Aktif tüberkülozu olan hastalara LITFULO verilmemelidir. Tedavi öncesi ve sırasında gizli TB testi; kullanmadan önce gizli TB'yi tedavi etmeye başlayın. Tedavi sırasında tüm hastaları, hatta ilk negatif, latent TB testi olan hastaları bile aktif TB açısından izleyin. LITFULO ile tedavi sırasında ve sonrasında tüm hastaları enfeksiyon belirtileri ve semptomları açısından izleyin.
• Romatoid artrit (RA) hastalarında TNF blokerlerine karşı başka bir Janus kinaz inhibitörü (JAK) ile ani kardiyovasküler ölüm dahil olmak üzere tüm nedenlere bağlı daha yüksek mortalite oranı. LITFULO, RA hastalarında kullanım için onaylanmamıştır.
• LITFULO ile tedavi edilen hastalarda maligniteler bildirilmiştir. RA hastalarında TNF blokerlerine kıyasla başka bir JAK inhibitörü ile daha yüksek lenfoma ve akciğer kanseri oranı.
• Başka bir JAK inhibitörü ile daha yüksek MACE oranı (kardiyovasküler ölüm, miyokard enfarktüsü ve inme olarak tanımlanır) RA hastalarında TNF blokerlerine karşı.
• LITFULO ile tedavi edilen hastalarda tromboz meydana gelmiştir. Başka bir JAK inhibitörü ile pulmoner emboli, venöz ve arteriyel tromboz insidansında artış.
LITFULO alan hastalarda ciddi enfeksiyonlar bildirilmiştir. En sık görülen ciddi enfeksiyonlar apandisit, COVID-19 enfeksiyonu (pnömoni dahil) ve sepsis olmuştur. Fırsatçı enfeksiyonlar arasında, LITFULO ile multi-dermatomal herpes zoster bildirilmiştir.. Viral Reaktivasyon: Herpes virüsü reaktivasyonu vakaları da dahil olmak üzere viral reaktivasyon (ör., herpes zoster), klinik çalışmalarda bildirilmiştir. Bir hastada herpes zoster gelişirse, atak düzelene kadar tedaviyi kesmeyi düşünün. Viral hepatit taraması, LITFULO ile tedaviye başlamadan önce klinik kılavuzlara uygun olarak yapılmalıdır. HIV enfeksiyonu veya hepatit B veya C enfeksiyonu kanıtı olan hastalar klinik çalışmalardan çıkarıldı.
Ölüm oranı: En az bir kardiyovasküler risk faktörü olan 50 yaş ve üstü RA hastalarında başka bir JAK inhibitörünün büyük, randomize, pazarlama sonrası güvenlik çalışmasında, JAK inhibitörü ile tedavi edilen hastalarda TNF blokerlerine kıyasla ani kardiyovasküler ölüm de dahil olmak üzere daha yüksek bir tüm nedenlere bağlı mortalite oranı gözlenmiştir.
Malignite ve Lenfoproliferatif Bozukluklar: Melanom dışı cilt kanseri (NMSC) dahil olmak üzere maligniteler, LITFULO'nun klinik çalışmalarında gözlenmiştir. RA hastalarında başka bir JAK inhibitörünün büyük, randomize, pazarlama sonrası güvenlik çalışmasında, JAK inhibitörü ile tedavi edilen hastalarda TNF blokerleri ile tedavi edilenlere kıyasla daha yüksek bir malignite oranı (melanom dışı cilt kanseri (NMSC) hariç) gözlenmiştir. JAK inhibitörü ile tedavi edilen hastalarda TNF blokerleri ile tedavi edilenlere kıyasla daha yüksek bir lenfoma oranı gözlenmiştir. JAK inhibitörü ile tedavi edilen mevcut veya geçmiş sigara içenlerde, TNF blokerleri ile tedavi edilenlere kıyasla daha yüksek bir akciğer kanseri oranı gözlenmiştir. Bu çalışmada, mevcut veya geçmiş sigara içenler, genel malignite riskinde ek bir artışa sahipti. Başarılı bir şekilde tedavi edilen NMSC veya rahim ağzı kanseri dışında bilinen bir malignitesi olan hastalarda tedaviye başlamadan veya devam etmeden önce ritlesitinib tedavisinin riskleri ve yararları göz önünde bulundurulmalıdır. Cilt kanseri riski yüksek olan hastalar için periyodik cilt muayenesi önerilir
Majör Advers Kardiyovasküler Olaylar (MACE): En az bir kardiyovasküler risk faktörü olan 50 yaş ve üstü RA hastalarında başka bir JAK inhibitörünün büyük, randomize, pazarlama sonrası güvenlik çalışmasında, kardiyovasküler ölüm, ölümcül olmayan miyokard enfarktüsü (MI) olarak tanımlanan majör advers kardiyovasküler olay (MACE) oranı daha yüksektir ve TNF blokerleri ile tedavi edilenlere kıyasla JAK inhibitörü ile ölümcül olmayan inme gözlenmiştir. Şu anda veya geçmişte sigara içen hastalar ek risk altındadır. Özellikle mevcut veya geçmişte sigara içen ve diğer kardiyovasküler risk faktörleri olan hastalarda, LITFULO ile tedaviye başlamadan veya devam etmeden önce bireysel hasta için yararları ve riskleri göz önünde bulundurun. Hastalar, ciddi kardiyovasküler olayların semptomları ve ortaya çıkması durumunda atılması gereken adımlar hakkında bilgilendirilmelidir. Miyokard enfarktüsü veya inme geçiren hastalarda LITFULO'yu durdurun.
Tromboembolik Olaylar: LITFULO alan bir hastada pulmoner emboli (PE) olayı bildirilmiştir [bkz Advers Reaksiyonlar. Ritlecitinib daha yüksek doz grubunda, 1 hasta retinal arter tıkanıklığı olayı bildirmiştir. En az bir kardiyovasküler risk faktörü olan 50 yaş ve üstü RA hastalarında başka bir JAK inhibitörünün büyük, randomize, pazarlama sonrası güvenlik çalışmasında, TNF blokerleri ile tedavi edilenlere kıyasla daha yüksek genel tromboz, DVT ve PE oranları gözlenmiştir. Tromboz riski yüksek olabilecek hastalarda LITFULO'dan kaçının. Tromboz veya emboli semptomları ortaya çıkarsa, hastalar LITFULO'yu kesmeli ve derhal değerlendirilmeli ve uygun şekilde tedavi edilmelidir.
Karaciğer Enzim Yükselmeleri: LITFULO ile tedavi, plaseboya kıyasla karaciğer enzim yükselmesi insidansının artmasıyla ilişkilendirildi. LITFULO klinik çalışmalarında hastalarda normalin üst sınırının (ULN) ≥5 katı ALT artışı ve ULN'nin ≥5 katı AST artışı gözlenmiştir. Başlangıçta ve sonrasında rutin hasta yönetimine göre değerlendirin. Potansiyel ilaca bağlı karaciğer hasarı vakalarını belirlemek için karaciğer enzim yükselmesinin nedeninin hızlı bir şekilde araştırılması önerilir. ALT veya AST'de artışlar gözlenirse ve ilaca bağlı karaciğer hasarından şüpheleniliyorsa, bu tanı dışlanana kadar LITFULO'yu kesin. Kreatin Fosfokinaz (CPK) Yükselmeleri - LITFULO ile tedavi, plaseboya kıyasla CPK yükselmesi insidansının artmasıyla ilişkilendirildi.
İlacın FDA dosyası incelendiğinde çok az sayıda hasta üzerinde denendiği ve yan etkiler diğer ilaçlarla kıyaslanarak bildirildiği görülmekte. Pfizer firmasının FDA’e verdiği dosya: https://www.fda.gov/media/172964/download (Multi-disciplinary Review and Evaluation for NDA 215830 Litfulo (ritlecitinib) capsule)
FDA den sonra Avrupa İlaç Kurumu da şartlı olarak onay verdi. Onay bilgileri: https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/litfulo-epar-product-information_en.pdf
SONUÇ: İLACIN ETKİ MEKANİZMASI TAM OLARAK BİLİNMEMEKTE…. YAN ETKİLER TAM OLARAK BİLİNMMEKTE… HASTALARIN NE KADARINDA ETKİLİ OLACAĞI BİLİNMEMEKTE… İLACIN ETKİSİNİN NE KADAR SÜRECEĞİ BİLİNMEMEKTE…. AMA FİATI TAM OLARAK BİLİNMEKTE!