Big Pharma yönünden işler çok tatlı ve karlı iken hastalar yönünden durum hiç iç açıcı değildir.
Bu gün ABD de kanser tanısı konulan birçok hasta tüm imkanlara ragmen ölmekte, cünki kanser ilaçlarının fiyatları hastalıktan çok daha hızlı artmakta. Son 15 yılda ortalama kanser ilaçlarının fiyatları 5-10 misli artarak 2012 de yıllık 100.000 doların üstüne çıkmıştır. Hastaların ömrünü ilave bir yıl uzatmak için için harcanan para (enflasyon da dikkate alındığında) 1995 de 54.000 dolardan 2013 te 207.000 dolara çıkmıştır. Bunun sebeplerinden birisi doktorların etkenliği bile kesin gösterilmemiş ilaçları yazmaları ve bunun karşılığı ilaç firmalarından ayda 3000 dolara varan rüşvet almaları. ABD ilaç fiyatları kontrol altında olmadığından firmalar ilaçları istediği fiyata satabilmekte ve rahatlıkla rüşvet verebilmektedirler.
Günümüzde kanser en yaygın hastalıklardan birisi. ABD e sosyal sigorta kurumları ilaç giderlerinin%70-80 ini ödemekte hastalar %20-30’unu ceplerinden ödemekte. Bazı ilaçların yıllık tutarının 120.000 dolardan fazla olduğu düşünülürse hastalar ceplerinden 22-36 bin dolar ödemekte. ABD de 2014 yılında bir evin ortalama geliri senelik 54.000 dolar! Mayo Clinic araştırmasına göre hastaların %10-20 si ilaç alamadıkları için ölmekte… İşin çok acı tarafı ise hastaların varlarını yoklarını verdikleri bu ilaçların bir kısmının ya hiç veya çok az tedavi edici etkisi olması. Yüzbinlerce dolar verilen bir yemek borusu kanseri ilacı hastanın ömrünü en fazla 13 gün uzatabiliyor. Bağımsız araştırmacıların sonuçlarına göre ilaç firmaları ABD de ilaçları maliyetlerinin 600 misline satmakta. Yani 10 dolara firmaya her şeyi ile mal olan bir ilaç 6000 dolara satılmakta. ABD hastaları ayni ilaca Avrupanın iki misli veya daha fazlasını ödemekte.
Bu sene 25-29 Eylülde Viyenada yapılan Avrupa Kanser Kongresinde Liverpol Üniversitesinden Farmakolog Prof. Andrew Hill TKI ‘’Tyrosine Kinase Inhibitors , küçük moleküller) ile ilgili DSÖ ile beraber yaptıkları maliyet hesaplarını açıkladı. Bu sene DSÖ ilk TKI ilacı temel ilaç listesine ekledi. Hill şu anda bu ilaçlarla senelik 75.000-100.000 dolar olan tedavi maliyetlerinin jeneriklerin piyasaya çıkması ile 159-4.022 dolara düşeceğini belirtti. Yani tedavi 400 misline yakın ucuzlayacak! Bu gün ABD de 106.000 dolar olan Novartisin Glivec’i 159 dolar (%50 kar marjı ile), 79.000 dolar olar Roche’un Tarcevası 236 dolar, 74.000 dolar olan Novartis’in Tykerb’i 4.000 dolara mal olacak (Roche ve Novartis bu konuda yorum yapmaktan kaçınmış!!!, Avrupada Glivec 29.000-35.000, Tarceva 26.000-29.000 ve Tykerb 35.000 dolar tutmakta). Olay yalnız kanser ilaçları ile sınırlı değil, bir süre önce Amgen firması tarafından piyasaya verilen ve kalp-damar hastalıkları üzerine etkisi henüz bilinmeyen kolesterol düşürücü RAPATHA’nın bir ampulün fiyatı 550 dolar civarında. Ağız dan alınan statinlerden onlarca misli pahalı.
Bu yılın Ağustos ayında 30’u Amerikan Klinik Onkoloji, Hematoloji ve Kanser derneklerini eski başkanları, 7 si Federal Hükümetten olmak üzere 120 onkolog müşterek bir makale yazarak ilaç fiyatlarının aşırı yüksek olmasını protesto ettiler (In support of patient-driven initiative and petition to lower the high price ok cancer drugs, Mayo Clin Proc., 90:996-1000, 2015).
Amerika İlaç Araştırma ve Üretim derneği sözcüsü R. Zirkelbach ise bütün bunlara karşılık ilaçların değerlerinin göz ardı edilerek yalnız fiyatının öne çıkartılmasının doğru olmadığını, ilaç firmalarının araştırmaları sonucu bulunan yeni ilaçların kanser ölümlerini azalttığını, yaşam kalitesini artırdığını ileri sürmekte. Buna mukabil Harvard Üniversitesinden W. Donald ve MD Anderson Cancer Merkezinden Prof.H. Kantarjian AARP Bültenin 2015 Mayıs sayısında ilaç sektörünün açıklamalarının doğru olmadığını belirttiler. İlaç firmalarının geliştirilmiş yeni ilaçlar keşfettikleri ve bunların yüksek fiyatla satılması ifadesi doğru değildir. Yapılan araştırmalar piyasaya yeni sürülen kanser ilaçlarının çoğunun mevcut ilaçlara üstünlüğü ya çok az veya hiç yoktur. Onkologlar yeni keşfedilen 12 kanser ilacından yalnız bir tanesi hastaların yaşam süresini 2 aydan fazla uzatmıştır. Diğer taraftan ilaç endüstrisi yeni bir ilaç keşfinin 1.3 milyar dolar olduğunu iddia etse de bilim adamları bunun 125 milyon dolarında olduğunu göstermişlerdir. AARP analistlerine göre büyük firmalar için yeni bir kanser ilacı için harcanan para diğer ilaçlara harcananlardan fazla değildir. Daha da kötüsü ilaç firmaları eski ilaçların fiyatlarını da her sene %20-25 artırmaktalar.
Halka açık bilgilere göre ilaç firmaları yaptıkları sahtekarlıklara karşılık federal hühümete ve eyaletlere 19 milyar dolar ceza ödemişlerdir. Bu yapılan sahtekarlıklar için buzdağının ucu denilmekte ve gerçek sahtekarlığın yüz milyarlarca dolar olduğu düşünülmektedir.
Yasak olmasına rağmen ilaçların off-label (endikasyonu olmadan) pazarlamak ve satmak, hastane ve doktorlara komisyon vermek, doktor ve eczacılara bedava tatil, pahalı yemkeler, konser biletleri, hediyeler, konferanslara katılım ücretleri, hastane ve doktorlarla sağlık programları (hipertansiyon taraması, diyabetle savaş vs gibi), araştırma giderlerinin karşılanması, yalancı ilaç araştırmaları vsç ilaç firmalarının sıklıkla baş vurdukları yolsuzluk yöntemleridir.