Dr. F. Cankat Tulunay
ctulunay@medicine.ankara.edu.tr
Bundan 30 sene önce Merck’in başındaki Henry Gadsden, Fortune dergisine verdiği demeçte “Merck’in gelecekte jiklet firması Wringley gibi ürettiklerini yanlız hastalara değil, sağlıklı kişiler de dahil herkese satmayı hayal ettiğini” söylemiş… Gadsden’in rüyası yavaş yavaş hakikat olmakta!.. Bir taraftan büyük firmalar (Big Pharma) tarafından ilaçlarını satmak için hastalıklar icat edilirken diğer taraftan sağlı kişilere ilaç satışıda başlamıştır. Örnek mi? sözde servikal kanser aşısının erkek çocuklarda da kullandırılması… İlaç firmaları son senelerde sistematik olarak ilaçlarını daha geniş alanlarda kullandırmak için çalışmakta ve hafif semptom ve problemleri ciddi hastalık veya çok yaygın bozukluklar olarak etiketlemeye çalışmaktadırlar. Örneğin eskiden burun akıntısı (runny noses) şimdi allerjik rinit olarak tanımlanmakta ve bunun için onlarca ilaç önerilmekte. Senelerce PMS (premenstrüel sendrom) dediğimiz olay şimdi psikiyatrik bozukluk olarak kabul edilmiş ve SSRI lerin endikasyon sahasına girmiştir. Hiperaktif çocuklar ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) olmuş 3-4 firma çocukları dahi sömürmekten kaçınmamışlar ve halen devam etmekte… Kolesterol seviyesindeki değişiklikler, kemik dansitesindeki hafif düşüklükler ciddi risk olarak tanımlanıp statinler ve bifosfonatlar vs tonlarca tükettirilmekte. Böylece milyonlarca yeni hasta yaratılmış ve ilaç firmaları milyarlarca dolar kazanmış ve kazanmaya devam etmekte. Bu nereye kadar devam edecek? Yalnız Türkiyede değil tüm dünyada sağlık sistemleri iflasa sürüklenmekte ve sağlık harcamalarının altından kalkamamaktadırlar. Bundan 10 sene önce birkaç milyar lira olan Türkiyenin sağlık harcaması 2008 de 25.6 milyar liraya çıkmış, 2009 de 27 milyar TL nin üstüne çıkacaktır. Bu sebeple SGK önlem üzerine önlem almakta ve harcamalarla başa çıkamamaktadır. Bu gidişle yakında iflas etmesi kaçınılmazdır.
Minnesota Üniversitesi tarafından yapılan yeni araştırmada ilaç firmalarının fiyatları çeşitli yöntemlerle (çoğu etik dışı) %100 den daha fazla artırdığını ortaya koymuştur. İncelenen üründen birisi olan Questcor firmasının Achtar (çocuklarda spazmları tedavi etmek için kullanılan bir ilaç) isimli ilacı 2006 dan beri %1424 (bindörtyüz yirmidört) misli artmış ve şişesi 1.650 dolardan 23.000 dolara fırlamıştır. 2004 Yılında 15 ilacın fiyatı dramatik olarak artmış, 2008 yılında 17 ilaç fiyatını ikiye katlamıştır.
Senatör Amy Klobuchar ve Charles Schumer Hükümet Saymanlığından ilaç fiyatlarındaki artışların incelenmesini, ayrıca Federal Ticaret Komisyonundan Ovation ilaç firmasının 4 ilacın fiyatını anormal oranda artırmalarının incelemelerini istemişlerdir. Bu firma Cosmogen isimli kanser ilacının fiyatını durup dururken 16.79 dolar/ doz dan 593.75 dolar/doza yükseltmiş, yani fiyatını yüzde 3.436 misli artırmıştır… Yurt dışındaki örnekleri daha artırabiliriz. Türkiyede durum nasıl? Senelerce fahiş fiyatlarla sattıkları ilaçları hesabını kim soracak. Yan sayfadaki haberleri okursanız ABD de devleti kazıklayan firmalara verilen milyarlarca dolarlık cezaları göreceksiniz.
Yetkililere defalarca sorduk ama halen bir cevap yok. Yolsuzlukların ayyuka çıktığı bir ülkede ilaçlarda yapılan yolsuzluklar hesaba katılmıyor. Diğer taraftan devlet, doktor, eczacı ve ilaç firmaları tarafından akıllara durgunluk verecek bir şekilde soyulmaya devam ediyor. Üniversite hastanelerinden tutun sağlık ocaklarına kadar soyan soyana…
Bir iki örnek verelim bakalım yetkililer cevap verecek mi? 18.4.2005 de 24.30 TL olan Norvasc 28.7.2008 de 12.59 TL ye satılır, herşeyin fiyatı artarken bu ilaç nasıl fiyatını %100 azalttı? Tabii şimdi hemen bunun ticaret olduğundan vs bahsedilecek, jenerikler çıkınca fiyatın ucuzladığını söyleyecekler. Bunun anlamı şu olacak, bir ilacın jeneriği yok ise hep beraber kazıklarız (devlet -sanayii el ele, hastalar hoşgele!).. Ne hikmetse ilacın 10 mg lık dozunun fiyatı 5 mg kadar azalmıyor, 33.35 TL den 21.28 TL ye iniyor.
Daha önce defalarca yazdık. Simvastatin (40 mg) ile 10 mg ezetimip kombinasyonu olan INEGY 123.45 TL ye satılmakta. Halbuki ayni miktardaki 10 mg ezetimip (EZETROL) 75.75 TL, 40 mg simvastatin (ZOCOR) 21.87 TL (jenerikler 15.5 TL). Yani bu iki ilacı tek ambalajda kombine olarak alırsanız %26 devlet zoruyla kazık yiyeceksiniz ve SGK da bunu ödeyecek. Örnekleri daha artırabiliriz.
NOT:
Yabancı ilaç sanayii yetkilileri acaba yandaki ankete dikkat edip sebeplerini araştırıyormu? Çok acı ve üzüntü verici bir sonuç. Okuyucuların ancak %15'i tyabancı ilaç sanayiinin dürüst ve etik olduğunu, %64'ü ise dürüst olmadığını söylüyor. Bu da yazdıkalrımızı doğruluyor...