İkinci bir talidomit faciası mı geliyor? FAVİPİRAVİR
Prof. Dr. F. Cankat Tulunay
Japonya'da Toyama Chemicals tarafından geliştirilen ve Fuji Films Pharmaceuticals tarafından satın alınan inflüenza ilacı Favipiravir veya Avigan, birçok ülke tarafından etkinliğini destekleyen zayıf çalışmalara rağmen deneysel bir ilaç olarak lanse edilmiştir.
Çin'in, krizin ilk aşamalarında bazı araştırmacıları tarafından rastgele kullanıma dayalı ulusal sağlık kılavuzlarından birinde kullanılmasını savunmasıyla medyanın dikkatini çekti.
Daha sonra, kullanımı ile ilgili ilk çalışma, Çin'deki Üçüncü Halk Hastanesi Shenzhen'deki Ulusal Klinik Araştırmalar Merkezi'nden Çinli araştırmacı Dr. Qingxian Cai tarafından yapıldı. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2095809920300631#!
Ancak çalışmadan, çalışmanın iki grubundaki kişilerin farklı özelliklerinin olması, çalışmanın sonuçlarından şüphe uyandıran önemli farklılıklar olduğu belirtilmiştir. Örneğin, favipiravir grubundaki daha fazla katılımcı daha genç ve zayıftı ve semptomların başlamasından kısa bir süre sonra tedavi gördü. Öte yandan, bu gruptaki katılımcıların daha azında örneğin ateş vardı.
Ayrıca, çalışma çok küçük olduğu için, analizlerdeki hata payı büyüktü
Bu küçük çalışma potansiyel olarak heyecan verici bazı sonuçlar vermektedir, ancak randomizasyon eksikliği, hastalığın ciddiyetindeki farklılıklar, iki grubun yaşlarındaki farklılıklar ve sonuçların araştırmacılara kör olmaması, bulgular hakkında şüphe uyandırmaktadır.
Etkinliğini Arbidol (Umifenovir) ile karşılaştıran bir başka Çinli çalışmada, o kadar etkili olmadığı bulundu, ancak ateşleri (pireksi) ve öksürükleri hafifletmeye yardımcı oldu. https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.03.17.20037432v4
Ayrıca, önceki çalışmada Avigan veya favipiravir'in Teratojenik bir İlaç olarak sınıflandırıldığını, yani embriyolarda veya fetüslerde gelişimsel malformasyonlara neden olabileceğini doğruladığı da belirtildi.
Ek olarak, geçmiş klinik testler, Avigan'ın bir anti-grip ilacı olarak Tamiflu'dan daha az etkili olduğunu gösterdi.
Ayrıca, favipiravirin gen modifikasyonlarına neden olabileceği için kanserojen olup olmadığını değerlendirmek için hiçbir çalışma yapılmamıştır
DSÖ, konjenital sakaltlıklara sebep olanbilecek potansiyel teratojenik ve embriyotoksik etki sebebi ile Japon sağlık otoriteleri bu ilacı yalnız kuş gribi ve Ebola enfeksiyonlarında kullanılmak üzere şartlı ruhsat vermiştir (Japon ruhsat bilgileri ektedir).
Japonya PMDA (Pharmaceuticals and Medical Devices Agency, İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu) ilaç için: Üreme ve gelişme toksisite çalışmaları favipiravir’in gebeliğin erken devresinde embriyonun gelişmesini geciktirme ve ölümüne sebep olabilmektedir. Bunun dışında 4 değişik tip hayvan türünde, maymunlar dahil, teratojenik etki gösterdiği belirlenmiştir. Favipiravir hamilelerde kontrendikedir (kesinlikle kullanılamaz). Çocuk doğurma çağında olan kadınlar ve bunların eşlerinin doğum kontrolü yöntemlerini kullanmaları gerekir. İlaç erkeklerde seminal sıvı ile uterusa erişebilir, spermde hasra sebep olabilr ve bu ilacı kullanan erkeklerin fertilize ettiği embriyolarda da terotojenik etki görülebilir. İlaç verilmeden önce kadınlarda mutlak gebelik testi yapılmalıdır, buna rağmen gebeliğin erken dönemimde testlerin negtif sonuç verebileceği de unutulmamalıdır. Hayvan deneylerinde yapılan histopatolojik tetkikler testislerde patolojik değişiklikler ve sperm hasarları tesbit edilmiştir.
Diğer ciddi yan etkiler: Şok, anaflaksi, pnömoni, fulminan hepatit, sarılık, toksik epidermal nekroliz, Stevens-Johnson sendromu, akut böbrek hasarı, löksit-nötrofil ve trombosit sayılarında azalma, şuur bozukluğu, anormal davranışlar, deliryum, hallusinasyonlar, delüzyon, konvülzyonlar, hemorajik kolit.
REFERANSLAR
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7189851/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7102570/
- http://origin.who.int/blueprint/priority-diseases/key-action/RDBlueprintbtxexpertgrouponFavipiravircallApril10th2020.pdf
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7230578/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5713175/
- https://www.pmda.go.jp/english/