Prof. Dr. F. Cankat Tulunay
Türkiye Akılcı İlaç Kullanım Platformu ve EACPT Onursal Başkanı
‘Adam hacı mı olur varmakla mekke’ye; eşek evliya mı olur, taş çekmekle tekkeye’
Liyakat, Arapça kökenlidir. Layık olma, yeterlilik, uygunluk, yaraşırlık anlamına gelir. Örneğin işe eleman alınmasında liyakat esası, o işin gerektirdiği bilgi, beceri ve yeteneklere sahip olanların istihdam edilmesini, uygun nitelikte bulunmayanların işe alınmamasını ifade eder. İstihdam edilecek kişilerin, kişisel dostluk, aynı partiden olma, ayni cemaatten olma veya ayni siyasi görüşü paylaşma, yandaşlık, soyluluk vb. ölçütlere göre değil; görevin gerektirdiği yeterlilik, nitelik ve yeteneklerin ölçüldüğü, aynı şartları taşıyan herkesin katılımına açık olarak yapılan sınav yoluyla belirlendiği sistem.
Türkiye'de daha çok kifayetsiz muhterislerin sahip olduğu öne sürülen bir özellik. mesela bazı devlet kurumlarında; mesleğe binlerce insanın arasından sıyrılıp OSYM sınavıyla girmiş, iki dil bilen, master yapmış insanlar çalıştırılır. Ama bunların üzerine, lisan bilmeyen, lise mezunu şube müdürleri, daire başkanları atanır, gerekçe de liyakate dayalı atamadır. liyakat böyle birşeydir (ekşi sözlük).
Son senelerde Türkiyede atamalarda liyakın yerini kifayetsiz muhterislerin atanması almıştır… Meşhur hikayedir, yoldan geçen bir adama seni şu kurumun başına müdür olurmusun diyince, adam çok iyi olur, kurumu çok iyi idare ederim demiş. Daha sonra seni orkestraya piyanist olarak alalım dendiğinde, ben piyano çalmayı bilmem demiş… Bizim bürokratlar gayet güzel piyano da çalıyorlar!!!!.. Artık klavuzlarımız karga ve burnumuz…. Sağlık işleri ve sağlık politikamız yap-boz tahtasına döndü. Sağlıkta dönüşümün mimarlarından eski bakan Dr. Recep Akdağ ‘sağlık çalışanlarının sayısının az olduğunu’ , sağlık sistemi alt-üst edildikten sonra, yeni fark ediyor!!!.. Sabah şerifleri hayırlı olsun!!! Yanlız sağlık çalışanı az olsa yine iyi, birde danışmanlarına ve koordinatörlerine baksaydı!..
Bakın 90 kuşağı doktoru nediyor.. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi mezuniyet töreninde konuşan dönem birincisi korkusuz ve bilinçli genç doktor Berrak Taş “İsteyerek, istemeyerek öğrenci eğitimine yetişemeyen yetemeyen akademisyenlerimiz” diye söze başlıyor, kibarca öğretim üyelerinin yetersiz ve yeteneksiz olduğunu söylüyor… Berrak’ın söylediklerini bizler senelerdir söylüyoruz. Bunun en kesin tanısı TUS imtihanıdır. Bu imtihanda sıfır bile alamayanlar hangi fakültelerden mezun oluyor ve genel tıp imtihanında 0-40 arası puan alanlar nasıl doktorluk yapabiliyorlar… Bu imtihanı kazanamayanların bir kısmı ‘liyakatları’ dolayısı ile (!) çeşitli kurumlara bürokrat oluyorlar ve sağlık sistemimizi alt-üst ediyorlar… Üniversitelerdeki akademik yükseltmeler tam bir rezalet haline geldi. Tek bir vaka yayını beş ayrı şehirdeki belirli bir zümrenin elemanları tarafından yapılıyor ve bunlar o yayınla yardımcı doçent, doçent olabiliyorlar…
Bu gün liyakat kuralları çok farklı. Bakın, yakında hiç anlamadığı bir göreve atanan şube başkanı tanıdıklarına yazdığı mailde ‘Yeni görevimde ülkeme faydalı olabilmek için dualarınızı beklerim’ diyor..Yani bilim ve ilime ihtiyacı yok, işimiz Allaha kalmış!. İşte yeni referans bu! Bunların yerine imam tayin etseler, hiç olmaz ise başkalarından dua dileneceklerine kendi dualarını yaparlar!.. Dua dilencisi başkanı atayan amiri ise ‘liyakata daha fazla önem veren bir amir olarak..’ diye kendini savunmakta ama, yeni şube müdürünün liyakatinden hiç bahsetmemekte… Acaba yeni atanan müdür eczane dışında ilaç görmüş mü!!! SGK da bürokratlar fırıldak gibi görevden göreve atanmakta… memurlar o kadar liyakali ki (!) ne görev olsa yapabiliyorlar, bunu görmek için lütfen aşağıdaki SGK web sayfasına girerek üst kademe yöneticilerin cv lerini inceleyin! Ve kimlerin hangi görevlerde ne sürelerde çalıştığını görün.. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/merkez_teskilati/ana_hizmet_birimleri/gss_genel_mudurlugu/organizasyon_yapisi
İşte bir başka liyakat örneği ‘SGK'de bir skandal daha AKP milletvekili aday adayı, Memur-Sen üyesi SGK çalışanı Şahin, şeflik sınavında 100 üzerinden 38 puan aldı ama SGK Adana İl Müdür Yardımcılığı'na atandı (http://www.memurlar.net/haber/237144/)’… İlçe devlet hastanesi başhekim yardımcısı olan tip doktoru, milyonlari ilgilendiren SGK'dan ne anlar? Liyakat hak getire! Tabii adami tebrik etmek lazim, ilce başhekim yardımcılğından SGK genel müdürlüğüne roketle geçiş yapmış! 1969'da ABD'nin aya inmesinden daha inanilmaz bir haber! (http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/23076214.asp)… SGK’da yine siyasi kadrolaşma: SGK yaptığı bir operasyonla bir gecede şef ve kontrol memurlarından oluşan yaklaşık 45 kişiyi muhtelif illerde SGK İl Müdür Yardımcısı kadrolarına sınavsız atayarak siyasi kadrolaşma yapıyor (http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=15909146).
Liyakatsizlik yolsuzluğu da beraberinde getirir. Buna yüzlerce örnek verebiliriz.. işte bir tanesi ‘Bursa Sosyal Güvenlik Kurumu'ndaki (SGK) yolsuzluk iddiaları ile alakalı gözaltına alınan 9 kişiden 2'si tutuklandı. Diğer 5 kişi ise toplam 45 bin liralık kefaletle serbest bırakıldı.( http://www.zaman.com.tr/gundem_sgkdaki-yolsuzluk-operasyonuna-2-tutuklama_2097881.html)’.
Türk Büro-Sen, SGK eski Başkanı Emin Zararsız ile mevcut başkan Fatih Acar hakkında, görevde yükselme yönetmeliğinde öngörülen sınav koşullarını etkisiz kılarak 119 kişiyi "sosyal güvenlik merkezi müdürü" ve "şube müdürü" olarak atadıkları iddiasıyla Savcılığa suç duyurusunda bulundu. SGK eski Başkanı Emin Zararsız, SGK Başkanı Fatih Acar ve her iki dönemde de İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı yapan Salim Kahramanoğlu hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulundukları belirtildi. http://www.memurlar.net/haber/254308/
SGK Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Namık Kaya görevden alındı... Kurum yetkilileri, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü'ne Dr. Sugüneş'in atanmasının ardında ise iki neden olduğunu belirtiyorlar.
Bu nedenlerden ilki, SGK Başkanlığı görevini Şubat ayı sonunda devralan Yadigar Gökalp İlhan'ın, "kendi ekibini oluşturmak istemesi" olarak gösteriyor. Dr Sugüneş'nin Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü yapılmasında, "Yadigar Hanım, Dr Sugüneş ile çalışmak istedi" yorumları yapılıyor… Sugüneş son olarak da AnkaraYenimahalle İlçe Devlet Hastanesi'nde Başhekim Yardımcısı olarak görev yapıyordu (zgurcanli@hurriyet.com.tr)
SGK Başkanı Fatih Acar, bir süre önce “kurumun yeni konsepti”ni açıkladı: Özel hastanelerin fatura ettiği masraflar, usulsüzlükler fazla kurcalanmadan ödenecek. Lüks otellerde toplantılar, SGK binalarına tadilat gibi “iyilikler” karşılığında usulsüzlükler görmezden gelinecek.. Acar sözlerini “Hizmet için inisiyatif kullanan arkadaşlarımızın başına asla bir şey gelmeyecek. Bunun garantisi de Rehberlik ve Teftiş Başkanı Mustafa Apaydın’dır” diye sürdürüyor…. (http://haber.sol.org.tr/devlet-ve-siyaset/sgkdan-ozel-hastanelere-yolsuzluk-izni-haberi-67820, http://www.medyagozlem.com/haber/47773/sol-haber/sgkdan-ozel-hastanelere-yolsuzluk-izni/#.Uc_2d5X3A0s,http://sgkrehberi.com/haber/11631/). Bu konuda Antalya milletvekili Gürkut Acar TBMM ne soru önergesi veriyor ve soruyor: SGK Başkanı Fatih Acar'ın açıkladığı müfettiş görevlendirmeleriyle ilgili yeni "konsept ve anlayıştan" haberdar mısınız? Bu anlayışı destekliyor musunuz? Bu anlayışın yasal dayanağı nedir? Müfettişler, yazılı kurallara göre mi, Kurum Başkanlarının anlayışlarına göre mi denetim ve inceleme yapacaktır?’, http://sgkrehberi.com/haber/15473/).
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Ankara’daki fatura denetimlerinde aynı kişinin yılda 10 defa doğum yapmış; hatta ölülerin tedavi edilmiş gibi gösterildiğini belirliyor. 2008 kayıtlarında 178 bin SGK’lıya 10’ar bin liranın üzerinde sağlık harcaması yapıldığı görülüyor. Sadece Ankara’da 14 hastane 2,2 milyon liralık usulsüz fatura düzenlemiş.( http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-21677-11-sgkda-ozel-yolsuzluk.html)
Bakan Faruk Çelik SGK yolsuzluklarına örnekler verdi: "Bir kişiye aynı gün iki nakil yapıldı. Kişi aynı gün 26 kez muayene oldu. Doktor yılda 65 bin reçete yazdı"
Adana'da eksik prim nedeniyle emekli olamayanları para ve fuhuş karşılığında emekli yaptığı ileri sürülen 2'si kadın 4 kişi gözaltına alındı.( http://gundem.milliyet.com.tr/sgk-da-fuhus-karsiligi-emeklilik/gundem/gundemdetay/18.10.2012/1613694/default.htm)
Türk Tabipleri Birliği tarafından açılan davada, Danıştay'ın yürütmesini durdurduğu "Bir reçetede en fazla dört kalem ilaç yazılır" düzenlemesi ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği'de değişiklik yapıldı.(http://www.ttb.org.tr/index.php/Haberler/hukuk-2567.html)
Son yıllarda SGK ile ilgili olumsuz gelişmeler ülke gündeminden bir türlü düşmüyor. Sık sık yönetimin değiştirildiği SGK’da çalışan personelle ilgili ayrımcılıklar, siyasi kadrolaşmayan kadar pek çok olumsuzluklar yaşanıyor. Kurumda keyfi uygulamaların önünde engel olarak görülen tüm kanun ve yönetmelikler değiştiriliyor. Son olarak, Yönetim Kurulu üyelerinin elinden atama yetkileri alınmış. Daha sonrada atama yükselme yönetmelikleri değiştirilerek, Merkez Müdür ve yardımcılarının sınavsız atanması yolu açılmıştır ( http://www.turkburosen.org.tr/?action=news&id=3897).
SGK’nın bir türlü tahsil edemediği alacak tutarı 57.6 milyar liraya ulaştı: SGK’nın 57.6 milyar liralık alacağını tahsil edemediği ortaya çıktı. SGK yönetimi için hazırlanan son verilere göre kurum alacakları 57 milyar 640 milyon liraya ulaştı. Bu alacakların 26.1 milyar lirası icraya verilirken, geriye kalanı icraya intikal etmemiş alacaklardan oluşuyor.. (VATAN GAZETESİ, 7.7.2013)
Yukarıdaki örneklerde gördüğünüz gibi devlet bir taraftan içeriden yeteneksiz – kifayetsiz muhterisler, hırsız-düzenbaz, rüşvetçi bürokratlar, diğer taraftan soyguncu firmalar, doktorlar, eczacılar… Göstermelik yönetmelikler, genelgeler… yaz-boz tahtası olan fiyatlandırma, ruhsatlandırma, geri ödeme… Dünyada SUT’u her gün değiştiren bir ülke gördünüz mü? Kendi koyduğu kuralları uygulamayan bir Sağlık Bakanlığı veya SGK gördünüz mü?.. Yanlız SUT değişikliği mi? Yurt dışı ilaç listeleri, endikasyon dışı ilaç kullanım listeleri, fiyatlandırma değişiklikleri günlük hale gelmiş… hastalar ve eczacılar ne yapacağını bilmiyor. Her gün yapılan doz, endikasyon fiyat değişiklikleri hastaları, doktorları ve en fazla da eczacıları mağdur ediyor. Hastalar eczacılarla karşı karşıya getiriliyor… İflasa götürülen eczacılara yaptıkları yetmiyor gibi şimdi birde başlarına TORBA (yasa) geçiriliyor…
İlaç işlerinin tüm kademeleri ilaç firmalarının etkisi altında. Daha önce de yazdık, tekrar SGK yetkililerine soruyoruz: ‘dünyada ilaç firmaları temsilcilerinin bulunduğu başka bir geri ödeme kurumu var mı ( not: ilaç firmalarının temsilcilerinin oy hakkı olmaması bir şey ifade etmez, onlar orada manevi baskı unsurudur)?’… Bakmayın ilaç fiyatlarını ucuzlatma hikayelerine… Hiç iflas eden ilaç firması duydunuz mu? Daha önce kurum tarafından akademisyen olarak geri ödeme komisyonu üyesi seçilenler şimdi AIFD temsilcisi olarak orada oturmakta ve kurdukları şirket vasıtası ile ilaç firmaları ile akçeli iş yapmakta ..!!! Buda Türkiyenin ilklerinden (!) biz nasıl olsa ilklere alıştık, alan razı veren razı!!!
Senelerce fahiş kar eden firmaların karları biraz azaldı. Eğer durum bu kadar kötü olsa yabancılar neden yerli firmaları satın alsın?.. Yanlış politikalar sebebi ile yerli ilaç firmalarının ipi çekildi. Gazete haberlerine göre Türkiyenin en büyük firmalarından ve en gelişmiş fabrikasına sahip SANOVEL bile satılmayı bekliyor… Başka büyük bir yerli firma personeline maaş ödeyemiyor.. Türkiye emirle ilaç keşfetme peşinde. Keşke ilaç keşfi bu kadar kolay olsaydı. Ama isterseniz biyoeşdeğerliği bilinmeyen efervesan tabletler gibi mucize ilaçlara da ruhsat verebilirsiniz veya hiç bir klinik araştırmaya gerek görmeden ilaçlara ruhsat verebilirsiniz, yeterki bazı firmalar üzülmesin…. SGK yetkililerine defalarca sorduk ama kimse üzerine alınmadı, tekrar soralım ‘ALKA_SELTZER’ dünyada hangi ülkede geri ödeme listesinde, bu ilacın prospektüsünde bile olmayan endikasyonlarda nasıl ödüyorsunuz ( FORMÜLE BAKIN: Bir efervesan tablet 324 mg Asetilsalisilik asit, 965 mg Sitrik asit, 1625 mg Sodyum bikarbonat, tadlandırıcı olarak Sakkarin sodyum ve koruyucu olarak Sodyum benzoat içerir BUNU KALP HASTASINA VEREN DOKTOR İÇİN MALPRACTİCE davası açılır).???.. Topikal akne ilaçları hangi ülkelerde geri ödeniyor???... topikal uçuk ilaçları hangi ülkelerde geri ödeniyor?? SGK olmayacak ilaçları ödesin, sonra da gelsin iskontoügitsin iskonto, gelsin ilaç sınırlamaları, emekliden çalışandan her vesile ile tırtıklama…
SGK YETKİLİLERİ ACABA DÜNYADA FARMAKOEKONOMİ DENİLEN BİR BİLİM OLDUĞUNU, HANGİ İLAÇLARIN GERİ ÖDENECEĞİNE FARMAKOEKONOMİ KURALLARI İLE KARAR VERİLDİĞİNİ BİLİYORLAR MI? Senelerce KFD ve Türk ISPOR başkanı olduğum dönemde kurumunuz personeline (bazı kurum başkanları dahil), İEGM bürokratlarına (bazı genel midir ve genel müdür yardımcıları dahil), TBMM sağlık komisyonu üyelerine bila ücret verdiğimiz eğitimler, götürdüğümüz kongreler, kurslar, konferanslar hiç mi işe yaramadı?????... sorulara devam edeceğiz.
Son olarak sektörde kulaktan kulağa söylenen bir dedikodudan bahsedelim. Umarız bu dedikodular doğru değildir… Üst kademe bir bürokrata yabancı bir ilaç firması 300.000 TL değerinde bir daire almışmıdır???.. Üst kademe bir bürokrat lisede okuyan çocuğunu usulsüz olarak sigortalatmışmıdır???