Yoğun kongreler ve bilimsel toplantılar dolayısı ile uzun süre yazılarımıza ara verdik. Bu arada Farmamedya’da epey değişiklik olmuş, resmim bile değişmiş!.Kamacık ve arkadaşlarına teşekkürler.
Klinik Farmakoloji Derneği’nin yoğun aktivite gösterdiği bu dönemde özellikle farmakoekonomi konusunda ilk defa ciddi kazanımlar elde edilmiş ve parlementerler, bürokratlar, akademisyenler ve ilaç sektörü ulusal ve uluslararası toplantılarda bir araya gelerek sorunlara çözüm aramışlardır.
Ümit ederiz ki kısa bir sürede farmakoekonomi Türkiye’de de gereken yerini alacak ve Türkiye’de de geri ödemenin temelini teşkil edecektir.
Şu anda yapılması gereken iş sosyal sigorta kurumu içinde geri ödeme kuruluna yardımcı “farmakoekonomi komisyonu”nun bir an önce kurularak ilaç geri ödemelerinin bilimsel temellere oturtulmasıdır. Yapılan hesaplar göstermiştir ki farmakoekonomik prensipler çerçevesinde yapılacak geri ödeme düzenlemeleri ile ilaç harcamalarında 2.5-3 milyar dolar tasarruf sağlanabilecektir. İlaç israfından tasarruf edilen bu paranın tekrar sağlık sektörüne dönüşmesi Türkiye’nin sağlık sorunlarının çözümüne çok önemli katkılarda bulunacaktır.
Bizler toplantılarla uğraşırken Türkiye’de ve tüm dünyada bir “Tamiflu” paranoyası başladı. Özellikle uzak doğudaki kuş gribi ve buna bağlı ölümler üzerine birden bire ne işe yaradığı tam olarak bilinmeyen TAMİFLU dünyanın gözdesi oldu ve Türkiye bile 1 milyon kutu almak için niyet mektubu verdi.
Bu arada tabii ki Roche ciddi bir kara kavuştu ama ilaç hakkında da endişeler başladı. Japonya’da 12 çocuğun ölmesi en az kuş gribi kadar ürkütücü oldu. Her nekadar FDA uzmanlar grubu bu ölümler ile Tamiflu arasında bir ilişki olmadığına karar verdiyse de en azında prospektüse ciddi cilt reaksiyonları ile ilgili uyarı konulmasını da ihmal etmedi. Muhtemel psikiyatrik yan etkiler ise henüz açıklığa kavuşmuş değil.
Kuş gribi görülen uzak doğu ülkeleri ise halen Roche ile mücadele ediyor. Son olarak Taiwan hükümeti 25 kasım 2005’de Roche’a yeteri kadar ilaç temin etmediği takdirde Tamiflu için mecburi lisans (compulsory licence) vereceğini bildirdi. Roche ise bildirilen zamanlarda Taiwan’a ek olarak 1.3 milyon tedaviye yetecek Tamiflu vereceğini açıkladı.
Tamiflu (oseltamivir) orijinal olarak A.B.D’nde; Kaliforniya’da Gilead Sciences tarafından inflüenza virusuna karşı geliştirlmiş ve H5N1 kuş virusuna karşı (uzak doğuda insanlarda görülen suş) etkili olduğu iddia edilmiştir.
Tamiflu virusun yüzeyinde bulunan neurominidaz enzimini inhibe ederek virusun diğer hücrelere yayılımını önler. Yapılan sınırlı çalışmalarda Tamiflu’nun inflüenzaya (grip) bağlı bazı belirtileri azalttığı veya hastalık süresini kısalttığı gösterilmiş ise de kuş gribindeki etkisi tam olarak bilinmemektedir.
Diğer antiviral ilaçlarda görüldüğü gibi Tamiflu’da da virusların ilaca karşı direnç kazanmaları kaçınılmazdır. Şu ana kadar “Neurominidase Inhibitor Susceptibility Network (NISN)” tarafından yapılan monitarizasyon sonucu 4000 civarında Tamiflu kullanan hastada erişkinlerde yüzde 0.4, çocuklarda yüzde 4 direnç tespit edilmiş.
Uzmanların bildirdiğine göre kuş gribi viruslarının çoğu insanlarda hastalık yapmamakta, fakat insan ve kuş grip virusları müştereken insan veya domuzu enfekte ederse yeni bir mutant veya yeni bir virus ortaya çıkabilir mi ve bu yeni virus insandan insana veya hayvandan insana geçebilir mi? O zamana kadar bilinen suşlara karşı elde edilen aşılar yeni şuşa etkisiz olacak!
Prof. Dr. F. Cankat Tulunay
e-posta: tulunay@dialup.ankara.edu.tr