YENİ BİR KANDIRMACA MI?

ALZHEIMER HASTALIĞINI TEDAVI EDEN ILAÇ YENI BIR ALDATMACA MI?

Bir kaç gün önce gerek yazılı basında gerek TV lerde Alzheimerin tedavisi bulundu haberi doğru değildir. Geçen sene yeterli kanıt olmadığı için FDA tarafından ruhsat verilmeyen ADUCANUMAB bu sene  ‘’hızlandırlmış’’ inceleme ile şartlı ruhsat alabildi.

Bu ilaç ciddi Alzheimer hastalığının tedavisi için değil, hafif bilişsel (cognitive) semptomların iyileştirilmesi için geliştirilmiştir. FDA 2003 yılından sonra Alzheimer tedavisi için yeni bir ilaca ruhsat vermemiştir. FDA yetkilileri, her ne kadar eldeki bilgiler ilaca tam ruhsat vermeye yeterli değilse de, hızlandırılmış ruhsata Faz4 çalışmaları yapılmak şartı ile ruhsat vermiştir. Eğer Faz4 sonuçları yetersiz bulunursa ruhsat iptal edilecektir.

FDA, ‘’Peripheral and Central Nervous System Drugs Advisory Committee-Periferik ve santral sinir sitemi ilaçları anışma komitesi’’ üyeleri ilacın etkenliğinin gösterilemediği gerekçesi ile ruhsat verilmesini bir çekimser oy dışında oy birliği ile red etmişlerdir.

Aduhelm (aducanumab) firma iddiasına göre, doz ve zaman bağımlı olarak beyinde amiloid plak seviyesini azaltmaktadır. Her ne kadar ispatlanmamış olsa da amiloid plak azalmasının hastalığın ilerlemesini yavaşlatacağı düşünülmekte.

 Yan etki riski ve yarar belirsizliği göz önüne alındığında, ICER (Institute for Clinical and Economical Review), aducanumabın hastalar için net bir sağlık yararı sağlayıp sağlamadığına ilişkin kanıtların gücünü "yetersiz" olarak tanımladı (https://icer.org/assessment/alzheimers-disease-2021/). ICER'ın değerlendirmeleri bu konuda yapılan bağımsız bir çok çalışma ile benzer sonuçla vermiştir. İlacın etkenliğinin ve ciddi yan etkilerinin belirlenmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. FDA ciddi araştırmaları bekleme yerine ilacın klinik sonuçlarını değerlendirmeden, tali (surrogate) çıktılara dayanarak (beyinde amiloidin azalmasını) ilaca ruhsat vermiştir. Bugüne kadar beyinde amiloidi azaltan bir çok ilaç denenmiş ama hiç birisi hastalığı iyileştirememiştir. Bu güne kadar keşfedilen ilaçların hemen hepsi orta ve ileri derecedeki Alzheimer hastalığında etkisiz bulunmuştur. Aducanumab'ın da yalnız hafif demansta etkili olduğu iddia edilmektedir. Yani bu ilaçta Alzheimer hastalığını tedavi (cure) etmemekte, hafif vakalarda beyinde amiloidi azaltmakta. İşin diğer yönü ise bu ilacın hastaların %30'unda beyinde şişme ve kanamalara sebep olmasıdır. Acaba hasta yakınları bu tedaviyi kabul edecek mi? ve hasta yakınlarına dürüst olarak bu bilgiler verilecek mi? Bugüne kadar yapılan uygulama bilgileri ilaç firmalarından aldıkları para kadar olan doktorlar tarafından hastalara umut verilecek ve belki de binlerce hastanın ölümüne sebep olunacaktır. Bu ilacın vereceği faydayı hemen hiç bir ciddi yan etkisi olmayan ginko biloba da vermektedir (F.C. Tulunay,Türkiye’de Alzheimer Hastalığının Tedavisinde Kullanılan İlaçların ve Yan Etkilerinin Maliyetleri ve Farmakoekonomik Analizi, araştırma ekte sunulmuştur).

Temmuz 2020'de Biogen, ilacın onaylanması için Biyolojik Lisans Başvurusu için FDA'ya sunumunu tamamladı. Kar amacı gütmeyen Kamu Vatandaşı Sağlık Araştırma Grubu (Public Citizen’s Health Research Group) da dahil olmak üzere bazı gruplar, FDA'nın etkinliğine dair kanıt olmaması nedeniyle Alzheimer hastalığının tedavisi için aducanumab'ı onaylamaması gerektiğini savundu. Nisan ayında kar amacı gütmeyen kuruluş, ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Sekreteri Xavier Becerra'ya bir mektup yazarak, departmanın Genel Müfettişlik Ofisi'nden (Office of Inspector General) FDA ve Biogen arasında şirketin aducanumab'ın onaylanması için yaptığı başvuruyla ilgili "yakın işbirliğini" araştırmasını istedi. Maliyet konusunda da endişeler vardı. Buna mukabil ilaç firmaları tarafından desteklenen Alzheimer ve benzeri dernekler (!) ilacın bu ilaçtan çok umutlu olduklarını belirttiler

İLAÇ MALİYETİ

ICER ilk değerlendirmesinde senelik ilaç maliyetinin 2.500-8.000 dolar arasında olabileceğini hesaplamıştı. Daha sonra en iyimser hesaplama ile 11.000-23.000 dolar olabileceğini belirtti. Biogen ise yaptığı açıklamada yıllık ilaç bedelinin 56.000 dolar olacağın belirtti. Alzheimeri tamamen tedavi edebilecek bir ilacın bedelinin bile ancak bu kadar olabileceğini söyleyen analistler, 56 bin doların çok fahiş bir fiyat olduğunu belirtmekte. İlaç firması bu fiyattan sattığında senelik 50 milyar dolardan fazla satış yapabilecek. Mart 2019'da, aducanumab'ın Faz 3 klinik çalışmaları durduruldu, çünkü yapılan analizi, denemelerin tamamlanma sırasında birincil hedeflerine ulaşamadığı bulundu. Bu araştırmaya 7 ay sonra daha fazla hasta eklenerek (!!!) yüksek doz ilaçla 18 ayda cognitif (bilişsel) semptomlarda plaseboya göre %22  daha ilerlemenin yavaşladığı belirtildi!!!

SONUÇ:

FDA danışma kurulunun oy birliği ile red ettiği ilaca FDA hangi sebeplerle ruhsat vermiştir? Herhalde esas sebep duygusaldır!.. Bakalım Türkiyede hangi dernekler, hangi basın-yayın kuruluşları ve hangi akademisyenler bu ilaca bir an önce ruhsat verilmesi için gayret gösterecektir. İlk müdafiler ortaya çıkmaya başladı (https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/osman-muftuoglu/alzheimerin-sonu-geldi-mi-41828896 )....Alzheimer derneği yetkililerine göre Türkiyede 700.000 civarında Alzheimer hastası bulunmakta ve her sene bu rakam giderek artmakta. Hastaların %10 unun bu ilacı kullanacağı düşünülürse senelik 4.2 milyar dolar (35-36 milyar TL) harcama gerekecektir. Hemen hemen henüz hiçbir faydası gösterilmemiş ilaç için bu bedel ödenecekmidir?

Ekte Aducanumab’ın önemli FDA dosyaları ve prospektüsü bulunmaktadır. Konu ile ilgili tıp mensuplarının bu dosyaları dikkatle okumaları ve eğer ilaç Türkiyede de piyasaya çıkarsa, hastalarına ona göre kullanmaları önerilir

FDA ADUCANUMAB MASTER DOSYA: https://www.fda.gov/media/145691/download

FDA ETKİ-YAN ETKİ DEĞERLENDİRMESİ: https://www.fda.gov/media/143504/download

ADUCANUMAB RUHSAT HİKAYESİ:Development Timeline for Aduhelm