KANSER İLAÇLARINDAKİ BÜYÜK OYUN: KİMİN ELİ KİMİN CEBİNDE?

klinik farmakoloji dosyası
Bilimsel Yazılar

Prof. Dr. F. Cankat Tulunay

DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ, 26 Kasım 2018 günü yayınladığı kanser ilaçları ile ilgili raporunda kıral çıplak dedi. DSÖ bu raporunda bir taraftan yeni kanser ilaçlarının fayda- zararlarını tartışırken diğer taraftan kanser ilaçlarının fiyatlarını tartışmakta. Bilindiği gibi son senelerde hedefe yönelik kanser ilaçları bir çok firmanın bu alana yönelmesine yol açmış ve bu ilaçlar ileri tedavi yöntemi olarak pazarlanmasına yol açmıştır. Bu ilaçlar bir taraftan ilaç firmaları, diğer taraftan bunların paralı piyonları tarafından piyasaya pompalanmakta ve bunlar için milyarlarca dolar harcanmakta. Bu ilaçlar hakikaten faydalı mı ve fiyatları uygun olarak tespit edilmişmidir?

DSÖ ye göre bazı hedefe yönelik kanser ilaçları tedaviye kısmen katkıda bulunmuş ve genel sağlık çıktılarında bazı gelişmeler olmuşsa da yayınlanan araştırmalara göre son 15-20 sene içinde ruhsatlanan bu ilaçların oldukça büyük bir kısmı yalnız bazı ikincil çıktılarda, tümör büyüklüğünde biraz küçülme gibi, etkili gibi görülmüşse de hastaların yaşam süreleri ve yaşam kalitelerinde herhangi bir fayda sağlamamıştır. Bazı ilaçların yaşam süresini uzatıcı etkileri çok az olup ortalama yaşam süresi uzaması üç ay civarındadır. Diğer taraftan bazı ilaçların zararı faydasından çok daha fazladır. İlaca bağlı ölümler, ilaca tahammülsüzlük ve yaşam kalitesinin daha da çok bozulması sık rastlanan zararlardır.

İşin en acı kısmı ise, çoğunun etkisi şüpheli, bu ilaçların fahiş fiyatlarla satılması, fiyatların kontrol edilememesi, fakir hastaların ilaca ulaşamaması, sağlık sigorta sistemlerinin bozulması, bir çok ülkede sağlık sisteminin bunları ödeyememesi, ilaç firmalarının satın aldığı yazılı ve sözlü basın tarafından duygu sömürüsü yapılarak (Türkiye de bu gurupta,kanser ilaçları dışında da Türkiye de SGK nın geri ödediği onlarca ilaç var) etkisi şüpheli pahalı ilaçları ödetilmesi, bunun karşılığı tüm hastaların katkıpayları vs artırılarak bu ilaçların tüm halk tarafından sübvansiye edilmesidir.

DSÖ bu konuda da ezberleri bozmakta. İlaç firmalarının kanser ilaçları da dahil, ilaçlar için hesapladığı AR-GE harcamaları şeffaf değildir ve çok değişkenlik gösterir. Negatif klinik araştırmalar ve fırsat maliyeti (oppurtunity cost) de hesaba katıldığında AR-GE için bildirilen maliyetler 100-150 milyon – 4-6 milyar dolar arasında değişmektedir. Genellikle kabul edilen maliyetler ise 200 milyon ve 2.9 milyar dolardır (detaylar ekteki rapordadır). FDA tarafından 1989-2017 yılları arasında ruhsat verilen 99 kanser ilacının satış getirileri incelendiğinde harcanan her bir AR-GE gideri için 3.30-55.10 dolar gelir (income) elde edildiği görülmektedir. Negatif klinik araştırmalar ve fırsat maliyeti de hesaba katılıp, buna göre ayarlandığında 33 ilacın ortalama bir yıllık satışlarının 1 milyar dolardan fazla olduğu görülmekte. Yapılan analizlerde AR-GE için harcanan paralarla ilaç firmalarının satış fiyatları arasında bir ilişki yoktur. Yani isteyen firma istediği fiyata ilacı satmaktadır.
Yapılan modelleme çalışmalarında 2018 fiyatları ile kanser ilaçları dünya sağlık harcamalarının %5 den fazlasını teşkil etmekte. Standart kanser ilaçları düşük gelirli ülkelerde hasta başına 800 dolar, yüksek gelirli ülkelerde ise 40.600 dolara mal olmakta.

Türkiye gibi farmakoekonominin esamesinin okunmadığı ülkelerde ilaç ruhsatlandırması, geri ödemesi, yan etki takibi gibi bilgilere erişmek ve bunların nasıl yapıldığını anlamak mümkün değildir. Türkiye de hastaların ulaşabileceği resmi ve ciddi bir ilaç bilgi kaynağı bulunmamaktadır. TİTCK her ne sebeptense ilaçların prospektüslerine (KUP) erişimi yasaklamıştır. İlaç fiyatlarını TİTCK web sayfasından öğrenmek mümkün değildir. Biyoyararlanımı veya biyoeşdeğerliği bulunmayan ilaçlara öğrenmek mümkün değildir.
Bütün bu bilinmezler arasında son zamanlarda ‘’YERLİ VE MİLLİ ÜRÜN’’ lobiciliği başamıştır. Ne mutlu bize artık yerli şlaçlarla iyileşeceğiz!!!.. Bu gün Türkiye de ciddi bir ilaç sektörü olmasına rağmen AR-GE hemen hemen yoktur. Yerli ilaç firmalarının AR-GE den genellikle anladığı yeni farmasötik form üretmektir. Otomobil firmalarımız ne kadar milli otomobil üretiyorsa yerli ilaç firmaları da o kadar yerli ilaç üretmektedir. Yerli ilaç baronlarının baskısı ile, başta cumhurbaşkanı olmak üzere birçok kişiyi yanıltılarak hastaların ve doktorların inandığı-güvendiği ilaçları alma hakları anayasaya bile aykırı olarak ortadan kaldırılmıştır.
Daha önce jenerik (kopya, benzer) ilacı almak istemeyenler aradaki farkı ödeyerek güvendiği original (referans) ilacı alabilmekte ve SGK bunu kabul etmekteydi. Son zamanlarda benzer ilaç baronlarının etkisi ile aradaki farkı bile ödeseniz, original ilacın bedeli SGK tarafından ödenmemekte, bedel hastaların cebinden çıkmakta. Bu sayfalarda daha önce sorduklarımızı tekrarlayalım:
• Yerli ve milli ilaç nedir?...
• Türkiyede üretim yapan kaç ilaç firması yerli firmadır, kaç tanesi Türk ilaç firmalarını satin almış yabancı sermayeli şirketlerdir?...
• Hangi ilaç hammaddeleri veya katkı maddeleri Türkiyede üretilmektedir?....
• Türkiyede yerli-milli ilaç kapsülü imal edilmektemidir??..
• Adı Türkçe, sermayesi yabancı olan firmalar karlarını nereye göndermektedir??
• Yerli ilaç denilen yalnız bir üretim (montaj) sanayisimidir?
• Hangi ilaçlar %100 Türk ürünüdür? (%80’e de razıyız)
• AR-GE AR-GE diye mangalda kül bırakmayanlar bu güne kadar hangi molekülü keşfetti??

Bu ve benzer sorulara cevap vermeden YERLİ ve MİLLİ İLAÇTAN bahsedilemez!.. Yakında ciddi boyutlarda ilaç sıkıntısının başlayacağı sır değildir. SGK harvurup harman savurduğu, dünyanın hiç bir yerinde ödenmeyen ilaçları ilaç baronlarının ve yardakçılarının baskısı ile halen ödenmekte. Akılcı ilaç kullanımını yalnız TV programlarında kullanan SB ve SGK yakında ilaçlara yüksek oranda katkı payı koymak zorunda kalacaktır…. Özellikle bir TV istasyonunun duygu sömürüleri ile SGK nın milyon liralık ödeme yaptığı bazı ilaçlar bir çok ülkede ödenmemektedir….
HAYIRLI TRAŞLAR!!!!!!

KANSER İLAÇLARININ FARMAKOEKONOMİK ANALİZLERİ, ETKİLERİ VE FİYATLARI HAKKINDA DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN SLAYT SETİ: http://www.klinikfarmakoloji.com/index.php?q=node/1134 VE http://www.klinikfarmakoloji.com/index.php?q=node/1133

DSÖ Medicines, vaccines and health products Cancer medicines Report by the Director-General:http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/EB144/B144_18-en.pdf