Sağlık harcamaları tüm ülkelerde her geçen gün misliyle artıyor. Bu artışı karşılayamayan Türkiye gibi ülkelerde ise hastalar gittikçe daha az sağlık hizmeti alıyorlar. ABD de 2003 yılında sağlık harcamaları 1.6 trilyon dolar (GSMH nın %14’ü) iken bu miktar 2023 te 4.7 trilyon dolara (GSMH nın %18’i) çıkmıştır. ABD kiş başı sağlık harcamaları (13.493 dolar/kişi) diğer zengin ülkelere nazaran 2 misli daha yüksektir.
ABD sağlık sigorta kurumlarının (The Centers for Medicare and Medicaid Services) 2022 reçeteli perakende ilaç satışı 406 milyar dolar. Ayni sene tüm ilaç harcamaları bir sene önceye nazaran %9.4 artarak 633.5 milyar dolar bulunmuş.
OTC (reçetesiz ilaçlar) ilaç satışlarında da ciddi harcamalar yapılmakta ve reçeteli ilaçların çok pahalı olması dolayısı ile OTC ilac harcamaları artmakta. Geçen sene 240 milyon Amerikalı OTC ilaçlara 52.7 milyar dolar harcamışlar.
ABD de gıda katkı maddeleri (supplement) harcamaları da büyük yekun tutmakta ve birçoğu hiç bir fayda sağlamayan bu maddelere 2023 te 159 milyar dolar harcanmakta. Hastahane ve doktor harcamalarının yüksekliği hastaları ve halkı bir takım şarlatan ve dolandırıcılara mahkum etmekte. Bitkisel olduğu iddia edilen birçok ürünün içinde kimyasal maddeler bulunmasına rağmen özellikle cinsel gücü artırıcı, zayıflatıcı ilaçlar rahatlıkla satılabilmekte.
İlaç harcamalarının 2024 de çok daha fazla artması beklenmekte ve bunun en önemli sebeplerinden birisinin piyasaya sürülen veya sürülmesi beklenen tek dozu milyonlarda dolar olan ilaçlar.
ABD de en pahalı 10 ilaç:
1. Hemgenix
- Cost: $3.5 million tek dozu
- Manufacturer: CSL Behring
- Use: Hemophilia B
2. Elevidys
- Cost: $3.2 million tek doz
- Manufacturer: Sarepta Therapeutics
- Use: Duchenne Muscular Dystrophy (DMD)
. 3. Skysona
- Cost: $3 million tek dozu
- Manufacturer: bluebird bio, Inc.
- Use: Cerebral Adrenoleukodystrophy (CALD)
4. Zynteglo
- Cost: $2.8 million tek dozu
- Manufacturer: bluebird bio, Inc.
- Use: Beta-thalassemia
5. Zolgensma
- Cost: $2.1 million tek dozu
- Manufacturer: Novartis
- Use: Spinal Muscular Atrophy
6. Myalept
- Cost: $1.3 million senelik fiyatı
- Manufacturer: Amryt Pharmaceuticals
- Use: Lipodystrophy / Leptin deficiency
7. Danyelza
- Cost: $1.2 million senelik fiyatı
- Manufacturer: Y-mAbs Therapeutics
- Use: Neuroblastoma
.8. Zokinvy
- Cost: $1.2 million senelik fiyatı
- Manufacturer: Eiger BioPharmaceuticals, Inc.
- Use: Progeria and Progeroid Laminopathies
9. Kimmtrak
- Cost: $ 1.1 million senelik fiyatı
- Manufacturer: Immunocore
- Use: Uveal Melanoma
10. Luxturna
- Cost: $$850,000 tek dozu
- Manufacturer: Spark Therapeutics
- Use: Biallelic RPE65-Mediated Inherited Retinal Disease
Sağlık harcamalarını artıran diğer önemli bir faktör ise ilaç yan etkileri ve gereksiz kullandırılan ilaçlar ve gereksiz tetkik-operasyonlar gibi faktörlerdir. ABD de hastanede yatan hastalarda yılda 2.2 milyon ilaç yan etkisi görülmektedir. Viral enfeksiyonlar için yıda 20 milyon gereksiz antibiyotik yazılmakta. Her yıl 7.5 milyon gereksiz tetkik ve ameliyat yapılmakta. Gereksiz olarak her sene 8.9 milyon kişi hastaneye yatırılmaktadır. ABD de yıllık iyatrojenik ölümlerin tahmini toplam sayısı - yani bir doktor veya cerrah tarafından veya tıbbi tedavi veya teşhis prosedürleri yalnışlıkları ile neden olunan ölümler - 783,936'dır.
İstenmeyen ilaç etkileri (adverse Drug Reaction) her yıl 700.000 acil servise giriş ve 100.000 hastaneye yatılmaya sebep olmakta. 1974'te 2.4 milyon gereksiz ameliyat yapıldı ve 3.9 milyar dolarlık bir maliyetle 11.900 ölümle sonuçlandı. 2001 yılında 7,5 milyon gereksiz cerrahi işlem yapıldı ve 122 milyar dolar maliyetle 37.136 ölümle sonuçlandı.
Tahmini Yıllık Mortalite ve Tıbbi Müdahalenin Ekonomik Maliyeti (http://www.webdc.com/pdfs/deathbymedicine.pd):
Advers İlaç Reaksiyonları 106.000 kişi, 12 milyar dolar
ADR/doktor hatası 420.000 kişi, 200 milyar dolar
Tıbbi hata 98.000 kişi, 2 milyar dolar
Gereksiz İşlemler 37.136 kişi 122 milyar dolar
Önlenebilir advers olayların Amerika Birleşik Devletleri sağlık sistemine yıllık maliyetinin 17 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir.
Advers ilaç reaksiyonlarının maliyetleri ADR'lerin etkisi ve yönetimi karmaşıktır ve ABD'de yılda 30,1 milyar dolara mal olabilir. Advers olayların toplam sosyal maliyetinin 950 milyar dolara veya toplam sağlık harcamalarının % 40'inden fazlasına yaklaştığını tahmin etmektedir (https://psnet.ahrq.gov). ADR'ler, hastanede kalış süresinin artması, hastanede kalış süresinin uzaması ve daha ciddi vakalarda ek klinik araştırmalar nedeniyle maliyetleri artırabilir.
ADR önlemenin yöntemi: Doğru İlaç, Doğru Dozda, Doğru Zamanda, Doğru Yoldan, Doğru Hastaya Uygulanmasıdır.