FARMAKOTERAPİ KANITA MI, YOKSA SAHTEKARLIĞA MI DAYALI?

Birkaç gün önce bilim dünyası yeni bir şok yaşadı. Baystate Tıp Merkezi Ağrı merkezinin önde gelen isimlerden olan Dr. Scott S. Reuben’in 2002-2008 arasında yayınladığı 21 makalenin sahte olduğu ortaya çıktı. Bu tıp tarihindeki en büyük ve en uzun sahtekarlık olayı idi. Yayınların çoğu “multimodal” analjezi, post-operatif analjezi ve analjezik kombinasyonları gibi konularla ilgiliydi.

2008 Mayısında Baystate hastanesinde yapılan rutin araştırma özetlerinin gözden geçirilmessi sırasında Dr. Reuben’in yaptığı araştırmalarda etik kurul izni almadığı açığa çıkmış ve araştırma derinleştirmiş. Araştırma Ocak 2009 da bittiğinde , 13 sene içinde Reuben’in 21 adet sahte makaleyi çeşitli ciddi dergilerde yayınladığı ortaya çıkmış. Hastane başhekimi Dr. Jenson ortada herhangi bir klinik araştırma olmadığından hastada yoktur, çalışmalar hayalidir diyerek, tüm sahtekarlığı ortaya koymuş ve dergilerden Reuben’in makalelerini çıkarmalarını istemiştir.

Anestezi ve Anesteziyoloji dergisi editörü Dr. Steven Shafer, bunun bugüne kadar anestezide yapılan en büyük sahtekarlık olduğunu ve Reuben’in yayınlarına inanılarak yapılan tedavilerden binlerce hastanın zarar görmüş olabileceğini bildirmiştir.

Reuben bu araştırmaları nasıl yaptı? Her nekadar Pfizer yetkilileri önce kendilerinin Reuben ile bir ilişkileri olmadığını ve FDA onaylarında bu çalışmaların rolü olmadığını iddia ettilerse de daha sonra Reuben’in Pfizer’in paralı konuşmacılar listesinde olduğu ve Pfizer için birçok konuşma yaparak Pfizer’in ilaçlarını meth ettiği, ayrıca yalan araştırmaların bir kısmının (Pfizer’den 5 grant almış, özellikle post-operatif ağrıda Celebrex ve Lycria kullanım gibi) Pfizer tarafından maddi olarak desteklendiği ortaya çıktı. Bir kaç örnek verirsek:

Evaluating the Analgesic Efficacy of Administering Celecoxib as a Component of Multimodal Analgesia for Outpatient Anterior Cruciate Ligament Reconstruction Surgery
Anesth Analg 2007;105:222-227: Scott S. Reuben, MD* , Evan F. Ekman, MD , and Derek Charron, BS (Supported in part from an unrestricted medical school grant from Pfizer and from institutional and departmental sources.)
The Effect of Cyclooxygenase-2 Inhibition on Analgesia and Spinal Fusion
The Journal of Bone and Joint Surgery (American). 2005;87:536-542. Scott S. Reuben, MD1 and Evan F. Ekman, MD2 (In support of their research or preparation of this manuscript, one or more of the authors received grants or outside funding from Pfizer Pharmaceuticals.)
The Effect of Initiating a Preventive Multimodal Analgesic Regimen on Long-Term Patient Outcomes for Outpatient Anterior Cruciate Ligament Reconstruction SurgeryAnesth Analg 2007;105:228-232, Scott S. Reuben, MD* , and Evan F. Ekman, MD (Supported in part from an unrestricted medical school grant from Pfizer and from institutional and departmental sources)

Diğer dikkati çeken bir olay ise Ruebenin makalelerinin çoğuğuna (özellikle ilaçlarla ilgili olanlar) ücretsiz olarak erişebilmekte. Ciddi dergilerde ücretsiz erişilebilir makale yayınlatabilmek için binlerce dolar ödenir ve tabii ki bu paralarda ilaç firmaları tarafından ödenmekte ve ilaçlarının reklamı yapılmakta.

20 Şubat 2009 da J Anesthesiology and Analgesia editörü Shafer yazdığı editorial da Rubenin bu dergide yayınmış makalelerini dergiden çekileceğini (retraction) açıkladı. Hadi makaleleri dergilerden çıkarttınız ama bu makaleleri refere ederek yazılan diğer makaleler ne olacak? Özellikle Reuben’in tavsiye ettiği Lycria ve Neurontin kombinasyonlarını uygulayan doktorlar ne yapacak?
Ruben’in yardımcı yazarlarından (co-author) J Kronin, kendisinin birşey yapmadığını (!) Rubenin gönderdiği sonuçları analiz edip, grafiklerini çizdiğini söylerken, Pittsburg Üniversitesinden Dr. Jacques E. Chelly, şok yaşadıklarını, hastanenin Rubenin protokoluna göre yapılan tedavi protokollarını tekrar inceleyerek, Neurontin, Lycria gibi ilaçlarla yapılan araştırmaların tekrarlanacağını açıklamakta. Colombia Üniversitesinden Dr. Evan Ekman ise iki makalede kendi ismi olduğunu, kendisinin bunu sonradan öğrendiğini (!), çalışmalardan haberi olmadığını söylemekte!!!.. Ruben’in en çok atıfta bulunulan çalışması bir derleme olup : “Preventing the Development of Chronic Pain After Thoracic Surgery , Journal of Cardiothoracic and Vascular Anesthesia, Volume 22, Issue 6, December 2008, Pages 890-903, Scott S. Reuben MD and Lakshmi Yalavarthy MD” olup, para aldığı firmaların ilaçlarının reklamı yapılmakta.

Bu arada ABD de Senatör Grassley de bazı ilaç firmalarını sıkıştırmaya devam etmekte. Grassley Pfizer’e yazdığı mektupta (mektup ekte sunulmuştur) Harvard Tıp Fakültesinde 150 doktora neden, ne kadar para dağıtıldığını ve ne Harvard Tıp Fakültesi öğrencileri tarafından Pfizer aleyhine yapılan tıp fakültesi öğrencilerinin neden Pfizer yetkilisi tarafından fotoğraflarının çekildiğini de sormuştur. New York Times’ın bildirdiğine göre öğrenciler Pfizer’in sınıflara bile müdahale ettiği için protestolarda bulunmuşlardır.
Harvard Tıp Fakültesi, Amerikan Tıp Öğrencileri Derneği tarafından Tıp Fakültesinin ilaç firmaları tarafından kontrol edildiği için en düşük notu almış, bununüzerine öğrenciler ayaklanmıştır. Yapılan araştırmalarda bir profesörün 47 firmadan para aldığı görülmüştür.
Sen. Charles Grassley Pfizer’in satın aldığı Wyeth firmasının da peşinde. Grassley Wyeth’a yazdığı mektupta (mektup ektedir) firmanın hormon ikame ilaçları ile olarak ortaya çıkan “hayalet yazarlar” ile ilgili bilgi istemiştir. Ayrıca firmanın doktorlarla olan maddi ilişkileride sorulmuş. Wyeth 1995 yılından beri Design Write (http://www.dwrite.com/) isimli bir tıbbi iletişim firması ile çalışmakta ve bir çok makale bu firma tarafından yazılmakta (NT Times’ın bu konudaki yazısı ektedir).

Bütün bunlardan sonra “kanıta dayalı tıbba” nasıl inanacağız? Sahtekar ve etik dışı çalışan firmalarla nasıl mücadele edebileceğiz? Bunların SB, Sosyal Güvenlik Kurumu gibi yerlere verdikleri dosyalara dayanarak nasıl işlem yapılacak? Harvard Tıp Fakültesi öğrencileri kadar da olamayacakmıyız????